انحصار طلبی کاری به وضعیتی اشاره دارد که در آن یک کارفرما یا گروهی از کارفرماها موقعیت‌های شغلی را به صورت انحصاری از یک یا چند منبع تعیین می‌کنند و امکان دسترسی یا رقابت برای دیگر افراد را محدود می‌کنند. این امر ممکن است به دلیل توافق‌ها با شرکت‌ها، اتحادیه‌ها، یا سازمان‌های حرفه‌ای، یا به دلیل تمایل به استفاده از شبکه‌ها و ارتباطات شخصی رخ دهد.
انحصار طلبی کاری ممکن است باعث کاهش رقابت، ایجاد موقعیت‌های نامناسب برای اشخاص یا حتی تبعیض‌های ناعادلانه در انتخاب و استخدام کارمندان شود. این مسئله می‌تواند به بی‌انصافی در فرصت‌های شغلی و کاهش تنوع نیروی کار منجر گردد.
انحصار طلبی کاری ممکن است به دو شکل اتفاق بیفتد:
1. انحصار طلبی توسط کارفرماها:
در این حالت، یک یا چند کارفرما می‌توانند تصمیم بگیرند تا فقط از یک منبع خاص برای استخدام کارمندان استفاده کنند، مثلاً از شرکت‌ها یا مؤسساتی که اعضای خاصیتی در انجام کار دارند یا از اتحادیه‌های حرفه‌ای خاصی که تنها اعضای خود را مورد نظر دارند. این موقعیت ممکن است منجر به ناعادلانه‌تر شدن فرآیند انتخاب و استخدام کارمندان شود، زیرا دیگر افراد حتی با صلاحیت‌ها و توانمندی‌های مشابه امکان دستیابی به این موقعیت‌های شغلی را ندارند.
2. انحصار طلبی توسط کارمندان فعلی:
این حالت ممکن است زمانی اتفاق بیافتد که کارمندانی که در یک شرکت یا سازمان کار می‌کنند، قصد داشته باشند دسترسی به موقعیت‌های شغلی را برای افراد خارج از شرکت یا ارتباط‌های شخصی محدود کنند. این ممکن است به عدم رقابت صحیح در فرآیند استخدام و ایجاد بی‌انصافی در فرصت‌های شغلی منجر شود.
در هر دو حالت، انحصار طلبی کاری ممکن است به کاهش تنوع و توانمندی‌های مختلف نیروی کار منجر شود و می‌تواند یکی از عوامل محدود‌کننده برای پیشرفت و پیشرفت حرفه‌ای افراد باشد. از این رو، تلاش برای ارتقاء شفافیت در فرآیند استخدام و ایجاد فرصت‌های مساوی برای تمام افراد می‌تواند این مسئله را به حداقل رساند و به فرآیند کاری عادلانه‌تر کمک کند.
به علاوه، انحصار طلبی کاری ممکن است در برخی صنایع و شغل‌ها بیشتر احساس شود. برای مثال، در بخش‌هایی از صنعت فناوری اطلاعات، ممکن است شرکت‌ها از انحصار طلبی برای جلب و نگه‌داشت نخبگان و افراد با تخصص‌های خاص استفاده کنند. همچنین، در بخش‌های حرفه‌ای پزشکی، انحصار طلبی ممکن است به دلیل نیاز به مهارت‌ها و مدارک ویژه، مانند متخصصان جراحی یا دندانپزشکان، وجود داشته باشد.
در مواردی که انحصار طلبی کاری وجود دارد، تنوع نیروی کار کاهش می‌یابد و افرادی که به دلیل محدودیت‌ها نمی‌توانند به موقعیت‌های شغلی دسترسی داشته باشند، ممکن است در کار آموزی و پیشرفت حرفه‌ای دچار مشکل شوند. این موضوع ممکن است منجر به بی‌انصافی و تفاوت‌های اجتماعی و اقتصادی گردد.
برای مقابله با انحصار طلبی کاری، اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی از تنوع نیروی کار و ارتقاء آموزش و امکانات عمومی می‌تواند مفید باشد. ایجاد فرصت‌های آموزشی و توانمندسازی برای افراد با مهارت‌ها و توانمندی‌های مختلف، نقطه شروع خوبی برای کاهش انحصار طلبی و ایجاد فرصت‌های شغلی برابرتر است.
به طور کلی، تلاش برای اجرای سیاست‌ها و اقداماتی که به توازن بین عرضه و تقاضا در بازار کار کمک می‌کنند و اجازه می‌دهند تمام افراد با مهارت‌ها و توانمندی‌های مختلف بتوانند به شغل‌های مختلف دسترسی داشته باشند، می‌تواند به بهبود نظام اشتغال و ایجاد فرصت‌های برابر برای همه منجر شود.