مقدمه:
بروکراسی و تفویض اختیار دو مفهوم کلیدی در حوزه‌ی مدیریت و سازمان‌دهی هستند که هر یک تأثیر بزرگی بر عملکرد سازمان‌ها و نهادها دارند. در این مقاله، به بررسی مفاهیم بروکراسی و تفویض اختیار پرداخته و تشابهات و تفاوت‌های آن‌ها را در جوانب مختلف مورد بررسی قرار خواهیم داد.
بروکراسی:
بروکراسی به معنای یک سیستم اداری و مدیریتی است که شامل سلسله مراتب سلطنتی، قوانین دقیق، مراحل و فرآیندهای استاندارد، و تعیین وظایف و مسئولیت‌های واضح برای اعضای سازمان می‌شود. این سیستم به واسطه‌ی تشدید کنترل‌ها و تصمیم‌گیری‌ها، به کاهش تصمیمات افراد وابسته به عواطف و تصمیمات خودشان می‌انجامد. بروکراسی می‌تواند به عنوان یک ابزار مؤثر در تضمین انصاف و پایداری در سازمان‌ها عمل کند، اما به دلیل پیچیدگی و کندی در اجرا ممکن است منجر به مشکلاتی نیز شود.
تفویض اختیار:
تفویض اختیار به معنای منتقل کردن قدرت تصمیم‌گیری از سطوح بالاتر به سطوح پایین‌تر در سازمان است. این اقدام می‌تواند به افزایش انعطاف‌پذیری، تسریع در تصمیم‌گیری‌ها، افزایش مشارکت اعضا، و توسعه مهارت‌های افراد منجر شود. با این حال، تفویض اختیار نیازمند اطمینان از تعهد و توانمندی افراد است تا تصمیمات درست و هماهنگ اتخاذ شوند.
تشابهات و تفاوت‌ها بروکراسی و تفویض اختیار:
1. کنترل و زمینه عمل:
بروکراسی اغلب با کنترل دقیق و تنظیمات دستوری مشخص در سطوح مختلف سازمان همراه است. در حالی که تفویض اختیار به اندازه‌ی زیادی توسط افراد مسئول بر مبنای تخصص و تجربه انجام می‌شود و باعث می‌شود تصمیم‌گیری‌ها به سرعت در سطوح پایین‌تر اتخاذ شود.
2. سرعت تصمیم‌گیری:
تفویض اختیار منجر به تصمیم‌گیری‌های سریع‌تر و به موقع می‌شود، در حالی که بروکراسی ممکن است به دلیل پیچیدگی مراحل و موافقت‌های متعدد، باعث تاخیر در تصمیم‌گیری‌ها شود.
3. مسئولیت و انعطاف:
تفویض اختیار باعث می‌شود اعضا بیشترین مسئولیت را در تصمیم‌گیری‌ها بپذیرند و به نوآوری و انعطاف پذیری تشویق می‌شوند. در مقابل، بروکراسی ممکن است منجر به عدم توجه به مسئولیت‌ها و تعیین وظایف واضح شود.
نتیجه‌گیری:
بروکراسی و تفویض اختیار دو رویکرد مختلف در مدیریت سازمان‌ها هستند که هر یک دارای مزایا و محدودیت‌های خود هستند. استفاده مؤثر از هرکدام به وفور از عوامل محوری در موفقیت یک سازمان تبدیل می‌شود. به عنوان نمونه، ترکیبی از دستوریت بروکراتیک و تفویض اختیار ممکن است برای ایجاد تعادل میان کنترل و انعطاف‌پذیری در سازمان‌ها انتخاب بهتری باشد.