File Permissions in Linux — How They Are Encoded

۱. ساختار کلی Permission در لینوکس
1. General Structure of Permissions in Linux

هر فایل یا دایرکتوری در لینوکس دارای Permission bits است که مشخص می‌کند چه کسی می‌تواند:
Every file or directory in Linux has permission bits that determine who can:

• بخواند (r) — Read the file
• بنویسد (w) — Write to the file
• اجرا کند (x) — Execute the file

و این‌ها برای سه گروه تنظیم می‌شوند:
These are set for three groups:

۲. نمایش نمادین (Symbolic)
2. Symbolic Notation

وقتی از دستور ls -l استفاده می‌کنید، مثلاً خروجی زیر را می‌بینید:
When you use the ls -l command, you might see output like this:

-rwxr-xr--

تجزیهٔ این نمایش به شکل زیر است:
This notation breaks down as follows:

۳. نمایش عددی (Octal Representation)
3. Octal Representation

هر مجموعه از سه بیت (r, w, x) به صورت دودویی کدگذاری می‌شود:
Each set of three bits (r, w, x) is encoded in binary:

برای هر گروه (Owner, Group, Others):
For each group (Owner, Group, Others):

• rwx = 7
• rw- = 6
• r-x = 5
• r-- = 4
• --- = 0

مثال:
Example:

-rwxr-xr--

که به صورت عددی می‌شود:
Which translates to:

Owner: rwx = 7
Group: r-x = 5
Others: r-- = 4
→ Permission code = 754
      

و در عمل:
In practice:

chmod 754 filename

۴. بیت‌های ویژه (Special Bits)
4. Special Bits

علاوه بر ۹ بیت اصلی، ۳ بیت ویژه هم وجود دارد:
In addition to the 9 main bits, there are 3 special bits:

اگر یکی از این‌ها فعال باشد، یک رقم به ابتدای عدد اضافه می‌شود. مثلاً:
If one of these is active, a digit is added to the start of the number. For example:

chmod 4755  # Enable SUID with standard 755 permissions
chmod 1777  # Enable Sticky bit (e.g., for /tmp)
      

۵. ترکیب دودویی (Binary Encoding)
5. Binary Encoding

در سطح پایین‌تر، تمام مجوزها (permissions) در لینوکس به صورت ۱۲ بیت دودویی (binary) ذخیره می‌شوند. این بیت‌ها به چهار گروه تقسیم می‌شوند:
At a lower level, all permissions in Linux are stored as 12 binary bits. These bits are divided into four groups:

• بیت‌های ۱–۳: بیت‌های ویژه (SUID, SGID, Sticky) — که معمولاً در نمایش عددی چهاررقمی دیده می‌شود.
  Bits 1–3: Special bits (SUID, SGID, Sticky) — often seen in four-digit octal notation.
• بیت‌های ۴–۶: دسترسی‌های صاحب فایل (Owner: r, w, x)
  Bits 4–6: Owner permissions (r, w, x)
• بیت‌های ۷–۹: دسترسی‌های گروه (Group: r, w, x)
  Bits 7–9: Group permissions (r, w, x)
• بیت‌های ۱۰–۱۲: دسترسی‌های دیگران (Others: r, w, x)
  Bits 10–12: Others permissions (r, w, x)

هر بیت نشان‌دهنده یک مجوز است: ۱ به معنای فعال (مجوز داده‌شده) و ۰ به معنای غیرفعال. برای مثال، مجوز rwx به صورت دودویی 111 است (r=4=100, w=2=010, x=1=001 که جمع‌شان 7=111 می‌شود).
Each bit represents a permission: 1 means enabled (permission granted), 0 means disabled. For example, rwx in binary is 111 (r=4=100, w=2=010, x=1=001, summing to 7=111).

برای تبدیل نمایش نمادین به دودویی، هر حرف را به بیت مربوطه تبدیل کنید:
To convert symbolic notation to binary, map each letter to its bit:

مثال کامل برای -rwxr-xr-- بدون بیت‌های ویژه (یعنی بیت‌های ۱–۳ برابر ۰۰۰):
Full example for -rwxr-xr-- without special bits (bits 1–3 as 000):

بیت‌های کامل: 000 111 101 100 که به octal تبدیل می‌شود: 0754 (بیت ویژه ۰ اضافه می‌شود).
Full bits: 000 111 101 100, which converts to octal: 0754 (leading 0 for special bits).

اگر بیت ویژه‌ای فعال باشد، مثلاً SUID (بیت ۱=۱، یعنی ۱۰۰ در دودویی = ۴ در octal)، بیت‌ها تغییر می‌کنند. مثلاً برای 4755: بیت ویژه ۱۰۰ (۴)، صاحب ۱۱۱ (۷)، گروه ۱۰۱ (۵)، دیگران ۱۰۱ (۵).
If a special bit is active, e.g., SUID (bit 1=1, binary 100 = octal 4), the bits change. For 4755: special 100 (4), owner 111 (7), group 101 (5), others 101 (5).

-rwxr-xr--
↓
000 111 101 100 (binary for standard 754)
= 0754 (octal, with leading 0 often omitted)
      

۶. دستورات عملی برای مدیریت Permission
6. Practical Commands for Managing Permissions

چند دستور پرکاربرد برای مدیریت Permission:
Some common commands for managing permissions:

• chmod u+x file: افزودن دسترسی اجرا برای صاحب فایل
  Add execute permission for the owner
• chmod g-w file: حذف دسترسی نوشتن برای گروه
  Remove write permission for the group
• chmod o=r file: تنظیم دسترسی فقط خواندن برای دیگران
  Set read-only permission for others
• chown user file: تغییر صاحب فایل
  Change file owner
• chgrp group file: تغییر گروه فایل
  Change file group

اسکریپت شل برای تحلیل Permission فایل:
Shell script to analyze file permissions:

#!/bin/bash
file=$1
if [ -e "$file" ]; then
  perms=$(ls -l "$file" | cut -c 1-10)
  echo "File: $file"
  echo "Permissions: $perms"
  echo "Owner: ${perms:1:3}"
  echo "Group: ${perms:4:3}"
  echo "Others: ${perms:7:3}"
  octal=$(stat -c %a "$file")
  echo "Octal: $octal"
else
  echo "File not found!"
fi
      

ذخیره کنید به نام check_perms.sh و اجرا کنید:
Save as check_perms.sh and run:

chmod +x check_perms.sh && ./check_perms.sh filename

۷. خلاصه سریع
7. Quick Summary